Ka Rep Shyrti and Thang Bun

La jan baroh ki jaka ha ka jylla, ki hap hapoh ki rukom rep shyrti (shifting cultivation) lait noh tang katto katne ki jaka pynthor bad ki 'law adong. Ka rep shyrti ka pynduh ia ki jingthung jingtep kiba iada ia ka khyndew. Kumta ngi iohi ba tang na ka bynta ka jingpynmih bha ia ki jingrep tang shipor, hynrei ka khyndew pat ka duh noh shi junom.

Kane ka rukom rep ba la tip paidbah kum ka rep jhum ka iadei bha ha ki por mynshuwa haba ym pat da bun briew bad haba ka jaka ruh ka dang pahuh. Ha kito ki por ki nongrep ki rep biang ha kajuh ka jaka hadien 50 haduh 60 snem. Hynrei mynta na ka daw ka jingbun briew palat, ki nongrep ki wan phai ban rep biang ha kajuh ka jaka tang hadien lai haduh san snem. Ka daw balei ba kane ka rukom rep ka neh, ka long na ka jingiadei kane ka rukom rep bad ka jaka. Hynrei wat la ka jingmih ka long kaba biang na ka bynta ki snem ba nyngkong, hynrei kim shym kheiň pat ia ka jingduna ka jingmih ha ki snem ba hadien bad kumjuh kim shym kheiň ia kata ka jylli jhum (jhum cycle) ha kaba ki hap ban wan rep biang ha kajuh ka jaka tang hadien lai ne san snem. Kane baroh ka la pynlong ia ki jaka ban julor bad ka la ktah jur ruh ia ka ioh ka kot ha ki shnong ki thaw ha kaba kane ka jait jingrep ka jur bha.

Ngi lah ban peit khyndiat ia ka jingtuid ka khyndew na ki jaka sharing lum kumne harum: -

Ha ka snem ba-ar ka rep jhum, ka jingtuid ka khyndew ka long 170.2 ton na ka shi hectare ka jaka ha ka shisnem.

Na ka jaka ba la iehnoh ne bym rep jhum shuh ka jingtuid ka khyndew ka long 30.2 ton na ka shi hectare ka jaka ha ka shisnem.

Na ki khlaw siej ka jingtuid ka khyndew ka long 8.2 ton na ka shi hectare ha ka shisnem.

(Source Agriculture in NER - D.N.Borthakur)

Kumta ynda ia phai na ka liang ka jingtuid noh ka khyndew, ka snem ba ar jong ka jingrep jhum ka long kaba kham sniew bad pynjulor palat ban ia ka snem kaba nyngkong. Ha kum kine ki jaka, ka rep khleh (mixed cropping) ka kynrei ha kaba ki jingrep bakongsan ki long u sohmynken, nei, duma sla, shirew bad kiwei kiwei. Ha ka rep bun pat, ki jingrep bakongsan ki long u phan, phankaro, krai, kba lum bad ki jhur. Ka jingkynriah pali ki jingthung ka long ha ki snem banyngkong, ba ar bad ba lai katba naduh ka snem ba saw pat, ia ka jaka rep la ieh shrah.